Mae cenedlaethau o drigolion Amlwch wedi byw yng nghysgod a dringo Mynydd Parys, Môn - a pha ryfedd felly ei fod yn lle agos at galon cynifer o Fonwysion. Ar un adeg dyma'r gwaith prysuraf a phwysicaf drwy Gymru gyfan a dyma'r unig safle lle darganfuwyd olion o gyfnod y Rhufeiniaid, yr Oesoedd Canol ac o gyfnod y Chwyldro Diwydiannol yn yr un fan.
