Un o berlau annisgwyl a llai hysbys o hanes a threftadaeth Trawsfynydd yw Cwm Dolgain. Nid yn unig iddo fod yn gartref i henebion diddorol megis Llech Idris, maen hir o'r Oes Efydd a Bedd Porius, bedd Esgob o'r 5ed ganrif, ond bu hefyd yn faes tanio i'r Fyddin Brydeinig am bron 60 mlynedd o 1903.
